Ги С. Люшсанди сынжыршон

Жынди саду ё җүн-ённи:
тади йишон дэ щинчон,
йиҗян дэ лянман.
 

А . П . Чехов .

Мый йибян ганзо челэ, вә зу ба дянно нинҗуә, тин Сулейман Люшсан чонди чүзыдини. Йиндё ходи, заён тимуди вуэр чүзы, зулян тэён йиён, нуан жын щиндини, җё жын хуанлуәдини, вонче гон чинщүдини (настроение).

 


 

Даҗя җыдони, чүзы – җысы минжынди җиншын; зэ та литу, зулян фидяр литу йиён, ба жынмуди сынхуә миндамин кангидини – тади пәфан, гощин, сымын, вонщён…

Ба Сулейман Арзиевич “Тянсан” чүзы тинҗян, вә зущёнсы хуанлуәли, ба бонзы шанкэ, лян хи йин йиён, щён фидо шынлан тяншон…

Ба “Ада” чүзы тинҗян, вәди щин, зулян нян хуар йиён, зуәчўли, йинцысы зэ җыгә пәфан йиндёди чүзы литу тифәдисы дада либянди хочў зэмусы фучин хуәди сыхур, җё тынчон дэ тэнэ тани.

Дансы ба “Щинэ щёнҗуон” тинҗян, вә зу ба вәди щё Зўгуй, Эрдэх щёнҗуон сылёнчелэдини. Нан чүзыди хуа, зыҗи щёнҗуонниди ехуар видо би дин гуй щён-юди видо ду цуан.

Җе фәчи, ло-шо щинэли Сулейман Люшсан чонди шутин чүзыли. Мәю та, йигә хуэйзўди щисы, хуэймин щехуэй лян Хырхызстан минжын Ассамблеяди банфа дэ данлин вынмин сычин бу гуә. Җыгә бу на җязыди, щёмущищир муёнзыди, щинфа ходи жын фанчон зэ минжын җунҗяннини, чынха даҗя тэнэди чонҗязыли, ба та лян даҗя либукэ. Минжын ба та донсы, тэнэ, ги тади зуәзо гили дин годи җягуанли. Ё фәни, ба минжынди тэнэ дэ җыму дади лянмян Сулейман Арзиевич чечў зыҗиди гункў, хо пичи дэ шәхуэйди лянхә дыйшонли.

Щянзэ та мәю “Хырхыз Гунхәгуә Минжынди щижын” минтон еба, кәсы даҗяди щинэ дэ тэнэ би җыгә минтон җычян,  зэмусы Люшсан С.А. җыдоди ходихын, даҗяди щинэ – җысы ба та вон гони тиди бонзы. Зэ жынмуди мянчян та бусы йи-эр нян чон чүзыдини, ги җыгә йинсын хуэйзўди вугынцыр ба зыҗиди сынхуә җүгили. Зэ та гуәди концертшон жынму суәсуә бу дуан, щинэ тади зуәзоди йимяр, хуэйзўжынму зэ Сулейман Арзиевичди заён банфашон цанҗядини, фубон тадини.

Люшсан Сулейман Арзиевичсы 1955 няншон эрйүә чў 9 зэ Москва районди Александровка щёнҗуонни сын-ёнхади. Ба бынди щүәтон нянван, 1973 няншон та вудо Фрунзе чынниди М. Куренкеев минщяди йинйүә-хореография училище литули. Зэ училище литу нянди сыхур, ба та тёдо биншонли. Зэ биншон нянчин Сулейман җүнжын зэ җытарди “Тачанка” тёву дэ чон чүзыди щёнчинтуан литу цанҗяли.

Ба бин донба, 1975 няншон та йүан нянтуәли. Ба җыгә училище на хо җягуан нянван, 1979 няншон та зэ Хырхыз гуәҗяди дяншытэ литу гунзуәли хын җи нян, йиху доли Сокулук районди вынмин буфыннили.

Эрнян (1992-1994 няншон) С. Люшсан зэ Эрли Булазов линшуди “Фаҗон” щёнчинтуан литу гунзуәли.

Да 1994 нян до вуҗин – тасы “Чунтян” щёнчинтуан литуди чонҗя. Лян җыгә щёнчинтуанди туанти та зэ мангәчўр гили концертли, ги жынму дуанли гощинли. До натар еба, даҗя щихуанди җейин тамули, зэ ман тинзыни тинли тамуди жәно чүзыли; дэ пый шуди, дуан хуарли, фәли чинжә хуали. Җы зусы минжынди щинэ дэ тэнэ.

Ё фәни, Сулейман Люшсан ба зыҗиди хуә гандо сымяршонли. Щинҗин фишон гунзуәли, ги фаҗон хуэйзў вынминди сышон вули да гўзыли. Ба та нын щинфу, нын кочў, ги та ба җун-ё хуә нын пэги, йинцысы ба пэгиди хуә та яндин гандо сымяршондини. Зу ви җымуҗяди хо җылён, хуэймин щехуэй ги та ба җун-ё чүә (должность) йитуәгили (возлагать) – җысы линшу вынмин буфынди гунзуә.

Хуә зўди ходи йимяр, гуәҗя дэ хуэймин щехуэй ба Сулейман Люшсан ганхади гунло мә вондё, ги та дуанли бушоди гуйҗун лищин: җы есы Минйү грамота, есы зунҗинди (почётный) минтон дэ данлин шонхо. 2008 няншон та ба “Хырхыз Гунхәгуәди ю Гунлоди щижын” минтон дыйшонли.

Вуҗин Сулейман Арзиевич лян зыҗиди җящя зэ бынди Александровка щёнҗуонни җўдини. Та лян зыҗиди чижын Салима Салирова тёёнли вугә вава: сыгә эрзы дэ йигә нүзы. Тади ди сангә эрзы Мухамед тали дадади җуәзунли: ба җунщүә нянван, лян фучин йитун, зэ хуэйзўди заён банфашон цанҗядини, чон чүзыдини.

Җысы йигә щёнходи, пиннан-вусыди җящя. Эрнү зунхў, щинэ нёнлозыдини, чинчин-лўҗян, зырмыйзыму тэнэ тадини, бынди жынму дэ пын-юму ба та е донжын, йинцы Сулейман Люшсан – гәҗясы җянданди, щинчон ходи, щянчүди (скромный) цунминжын. Тади хо миншын зэ мангәчўр сакэдини. Гундоди йимяр, Александровкади жынму ба та щүанчын (избирать) дэбёли. Зэ җыгә шәхуэйди хуәшон та ба зыҗиди бынсы е щянчўлэли.

Куэзу хуэйзў минжын щяннян эрзыди С. Люшсанди сынжыр долэни. Җыгә минлён җечишон вәму ги ниму, чиннэди Сулейман Арзиевич, панвон шынти гончён, җящяди пиннан, щинниди нанвын, гунзуәди чынгун! Җё йүнчи фанчон суйшон ниму зу! Җё Хўда ги ниму щячон ризги, ба Зыҗиди нэхо, бэрэкэти дуәйү цыминги!

12 дян җун, бан-ели… Ба вынҗон щеван, вә щянхали. Ямир-дунҗин. Кәсы зун мәю кәфи.

Ба дянно йүан нинҗуә, вә тинтуә Сулейман Люшсан чонди минжын чүзыли. Тади чё шын, лян линдор йиён, додё вәди эрфыннили. Йүә тин, щинни йүә футан (благоприятно). Зу җымуҗя мә җүәлэ, кәфи манмар е лэли… 

Фатима Машынхаева,
Александровка щёнҗуон.