Д аҗя җыдони , дуәйибанзы хуэйзўжынму зэ щёнҗуонни җўдини . Тамуди җун - ё хуәсы җун ди , вуло тугў , йинцысы зэ мәю ганту . Зу лян җы лён ёнзы хуә йитян до хи ванчандини , лян мэха цэфуди чян гуә гуонйин жызыдини , ёнхуә җящядини .
Сый фә сани , кәсы хўрҗямуди хуә ю нан , ю дуә , мәю йигә щян кур . Дансы чынниди жынму да хуәшон хуэйлэ , чыба - хәба зуәдо диваншон щётинди нын канйигә дяншыҗи , нянйигә бо , щёнҗуонниди жынму ю йибян мәю хә цади щян гунфу .
Да кэчунзы дашон до чютян ба жәту быйдо җибыйшон , җён фалёнди сыхур кәҗя челэдини . Нүжынму люгә сышыншон кәҗя ба нюди нэзы җидо , ба суй ваму җуйчелэ җё дэ нючини . Нанжынму сый ганзо йизор җё танниди дичили , сый фа цэфучили , сый лян җящя зэ йүанзыни кәҗя хо цодини . Да ганзо до хушон бу щян . Дансы җуонҗя чынли , нэ зу мәю фәди , дансы бу чынли – кўчи ду мәю нянлуй . Билүн , нянсыгә щятян мә щя йүди зэмусы хәниди фи чүәшоди йимяр , Эрдэх щёнҗуонниди дуәйибанзы жынму җунхади цо мә җон , гандёли . Мыйзы е мә чын . Александровка щёнҗуонни хуонлуәбу мәю җячянди йимяр , лян хунсынсырди да хуонлуәбу витуә тугўли . Канҗян җымуҗяди чинкуон за бу пәфан ? Нэ зу фәсы : “ Гункў вон фили ”.
Щинҗин вә зэ сын-ёнхади щинэ Эрдэх щёнҗуонни чили. Доли Каракол чынни вә йиха хуанлуәли. Җытарди чисый ю ганҗин, тянчи ю хо. Чютянди чин фынфыр, зулян чинжын йиён, ба вә да лянданзышон лүлиха, җинган фидёли. Мә гуә 20 фынҗун, вәмуди чичә доли Эрдэх щёнҗуоннили.
Җысыма, вәди мянчян чин щёнҗуон. Суйжан вә зэ Бишкек чынни җўдини еба, кәсы җыгә ко сан бян занди будади щёнҗуон, зулян мучин йиён, сўчон чинжәди җейин вәдини, пый щёлярдини. Зэ җытар вә җондали, лян пын-юму зэ тў хонзыни поди фали, бадо саншон җюли ехуарли, зэ щүәтонни щищүәли фуму йүянли. Вәди щинэ щёнҗуон фанчон шындо вәди щиннили, ба та вә йүнзун вонбудё. Йинви нэгә вә чинчир фонвын вәди щё Зўгуйдини, йинви нэгә вә ги зыҗи щёнҗуон гуәди заён банфа фанчон люшындини.
Ба хўрҗямуди гуонйин жызы вә, зулян вугә зытур йиён, е җыдоди ходихын.
Җинхуон чютян… Ба тади җүнмый фәбуван. Сыҗяму ги та җүли бушоди сывын. Кәсы җыгә сыхур до хўрҗямушонсы дин монди – җысы шу җуонҗяди сыхур.
Ё фәни, Эрдэх щёнҗуонни, лян данлинди хуэйзў щёнҗуонни йиён, вуло заён цэфудини. Кәсы җытарди дуәйибанзы жын җун суан дэ ёнйүдини – җы лён ёнзы цэфусы җун-ёди.
Җиннян, җыган Хўда, суанди җячян би няннянди го – да йибый сом дашон зысы вонче шонли. Сый җунли суанли, нэщему дыйлищезы хо җинвын. Вә до җяниди нэгә сыхур, жынму җын монди паҗан ду зэ суандини. Зэ суан – җы бусы йүнйиди хуә. Ганту ба җи донзы ги тў дини зэван, ё тынди ду лабучели. Дуәйибанзы хўрҗяму гўди гунжынму җё бә дэ зэ суандини, йинцысы дан жын шоли, хуә зуди мандихын. Йитян ги мый йигә жын чўдисы 600-800 сом. Җуонҗяханму ду вонщёнди тянчи ганди сыхур ба суан зэдо динини. Ба җыгә хўрҗяди чылиди хуә канҗян, вә сылёнли: “Миннян дансы шучын чынли, нэ зу тэ холи. Кәсы дан ба суан җё чун чыдё дэ мәю җячянлина?” Нэхур йинянди гункў вон фили.
Тиче җячян, щён фә - ба быйбырди, гуонтынтырди ёнйү вуҗин зэ Каракол чынни мэдисы 4 сом! Дансы линху җячян бу җон, нэхур ба җёфихади чян ду мэбучўлэ! Вәё ба лён-сан гектарди җуонҗя шудё, ё хуащезы чянни: ги шыди жынму чўдисы 600-800 сом, ги бый кудэди жын – 1000 сом, хан ги зўхуәди жынму ба хо чыхә ё гунйүнгини. Җун ёнйүди җёфи хан да – җысы ги туәлаҗи чўди чян, гуан юди чян, ла гугузыди чян, җё фиди чян, мэ селитради чян, йүнди дэ вади чян… Гәдо-сычўр ду ё хуа чянни. Чўгуә җыгә коллорад чун чияди мәчўр зуан – ёнйү фа ёнзыди нэгә сыхур, зэ нунмян гангаршон щёнсыйди чун, зулян мичунзы йиён, кәҗя баманли. Дансы ба таму сыхуршон бу нодё, нэхур йинянди җуонҗя е ладёли.
Дансы җуонҗя чынли, хўрҗямуди щин хан бу нанвын. Ту йигә вынти зусы: “Ба шучын замуҗя мэдёни, ги сый фадёни?” Дансы мәю пифажын, нэзу мәдый фор тянтян ги Каракол чынниди фанзы пянйи җёдини. Нэщему ба дяндяр фахади цэфу вон гуйни мэдини. Билүн, ба хуонгуа җўжын 20 сомҗя фадини, пифажын ба та мэдисы 30 сом. Бишкек чынниди пузыни йигә литр нэзыди җячянсы 50 сом, Эрдэх щёнҗуонни ба хўтынтырди нэзы 10 сомҗя җёдини. Ю җячянди фынбему?
Вә җидини, эр-сан нян зычян ёнйү бу җычянди зэмусы мәжын ёди йимяр, дуәйибанзы жынмуди ёнйү зэ җёни хадёли. Ба җыгә пәфан ги сый фәчини? Җы зусы ту йигә җун-ё вынти – ба вулохади шучын ги натар нын җёдо.
Ди эргә вынтисы са ду гуйдихын зэмусы юйибян җичи бу гу. Билүн, да мыйзыди сыхур комбайн чүәшоди йимяр, хўрҗяму ба банзы заншон җитянҗя дын җичидини. Җуонҗяханму йигәрни ба җыще вынти щебушон – җысы даҗя ганди сычин. Җысыма, щинҗин Хырхызстан вудо Евразия хэгуанди лянмын литули. Жынму ду фәсы җыгә лянхә до щёнҗяхўшон ю да чин-юни. Вәму щинфуни, җыгә хо сычин яндин чынни.
Дин гощиндисы җиннян Эрдэх щёнҗуонниди готян чынли. Суәлала җеди фихахарди лир, хун гуәзы, суанми дэ данлин готян жо жын няндини. Җыган Хўда, җы есы йигә чынгун. Дунтян зэ жә коншон зуәха, бу хуон бу мон хўрҗяму лян җящя йитун щётинди цэ нын чы зыҗи вулохади готян – җыще сынхуәсў ги таму ги җиншын дэ гончённи.
Фатима Машынхаева,
Эрдэх щёнҗуон.
Хуадян:
Дяншыҗи – телевизор;
Фынҗун – минута;
Сынхуәсў – витамины;
Җиншын – энергия, сила;
Җинвын – прибыль;
Чылиди – трудный;
Пифажын – оптовик;
Фанзы – спекулянт;
Фынбе – разница;
Хэгуан – таможня.
