Фатима Мусаева зэ Хырхызстанди Москва районшонди Александровка щёнҗуонниди җяндан хўрҗя җящяни сын-ёнхади. Тасы җяниди дин дади йимяр, шынхади багә щүнди лян мыймый ду җочў тади җёйүн җондали. Йиху тади нён-лозы бандо Хазахстанди Җямбул дичүди Жалпак-Тюбе щёнҗуонни җўхали. Зу зэ җытар та ба Чкалов минщя җундын щүәтон нянванли. Ба җундын щүәтон нянван, вудо Җямбул технологияди щүәйүан литули. Нян фуди сыхур та лян «Шыйүәди чи» бо жыншыли. Ги бошон чинчир щекэ сывын лян щёфәли. Да боди мянзышон та нянли Ясыр Шывазыди сывын лян Эрли Эрбудўди щёфәли. 1978-1979 нянди куәщүәхуәди конкурсшон та ба республикади ту йигә вифын җаншонли.
Линху зэ чүан гуйҗяди конкурсшон та щели: «Вида шыйүә гэмин лян хуэйзў шофу минзўди минйүн» тади хуәди луәҗүәшон, та чынха лауреатли. Тади дуәйибанзы зуәпинди тиму дусы фандуй ло куйчынди. Нянчин сыҗя Фатима Мусаева ба зыҗиди йиче зуәзо бынсы җүдо фаҗон хуэйзў йүан лян вынминди сышонли. Мый йигә щёфә лян сывын щеди хуэйзў минжынди неҗон, тади гуонйин жызыди чинкуон. Сывыншон чинди җё хуэйзўжынму ба зыҗиди нянҗин зынкэ, вон минлён лўшон канни. «Чянло» щёфәшон пинпинди нэ чян бу гў лянди ганбан.
Фатима Мусаевасы на лён ёнзы хуа ще сывынди нянчин сыҗя. Җымуди сыҗя зусы чўли минди хуэйзў сыҗя Ясыр Шывазы. Та на хуэйзў зэмусы хырхыз хуа ще сывынли. Чингиз Айтматов на хырхыз лян вурус хуа ще щёфәдини.
Щянзэ Ф. Мусаева лян зыҗиди җящя зу зэ Җялпак-Тобе җўдини. Та чоли ханҗәли, вуҗин ги медреседи нүщүәсынму җё араб йүяндини, читоди җё җочў Хўдади лўфу зуни. Җысы йигә хо сычин, йинцысы Анлахў Торляди лўфусы дин җынди. Нан Фатима Мусаевади хуа, сый зунхў Тян Җў, җочў Тади лўфу зу, Хўда яндин ги нэгә жын щячон ризгини, цымин бэрэкэтини.
Ё фәни, лян җыгә щянхуэй, ланлуә жынди җүнмый нүжын вә хын дуәди сыхур мә җян мян. Җы йихуэй, чечў Хўдади кухан, зэ Җялпак-Тобе вәму йүли мянли, танли хуали. Та зулян зочян йиён: щёмущищирди, жынйиди, җонди хокан. Та фәхади хо хуа, зулян тяншонди тэён йиён, нуанли вәди щинли. Мә җүәлэ, лёнгә сышын кәҗя фигуәли… Либелиди йиху вә сылёнли: «Дансы зэ шыҗешон дуәйү ющер җымуҗяди щинчон ходи нүжын, нэзу шыҗе йүә лённи».
Чиннэди Фатима-хаҗы! Вә ги ниму панвон шынти гончён, җящяди пиннан-вусы, тяндади йүнчи, гунзуәди чынгун! Җё Хўда каншу ниму!
Җыхур, чин ниму даҗя, лян Фатима Мусаевади сывын жыншыйихар.
ДАҖУНСЫ СА?
Эрзы зы вын Эрсмани:
- Да-я, да-я,
Ни ги вә фәйихарса
Даҗунсы са?
Виса дуәйибанзы сычиншон
Ду фәсы, суйди даҗун?
Дада ги эрзы хуэйдади:
- Э, вәди гуатар-я,
Ни бу җыдо җунжынди
Зывон ю дуәшо лилён.
Ба йиче бэля-сы.
Та нын җәдо-дон:
- Шонвонняншон ю йигә йүанвонни -
Ни тин, вәди ва,
Та нэ бәщин, данбыйзы
Ташон мә вава.
Ни кан, дуәшо ню дэ ма,
Чян-ванди, мә фурлэ.
Гуонсы мәю эрзыли,
Мәю бонзылэ…
Йүанвон лоли, до вуҗин
Хан юцудилэ:
«Анлахў Торля до вуҗин
Ги вә мә ги худэ».
Нэйитян ба нэмаз зўба
Йүанвон кә читоди:
- Эё, Хўда-я, ни ги вә
Ги йигә ваваса.
Вә зэ вын ни бу ё са,
Гуон ги вә ги йигә эрзыса.
Напа җё та җыгә шышон
Цэ хуә сан тянни,
Гуонсы җё вә зэ шышон
Ба тади лянмян җян.
Йиху ни зэ ба тади мин
Ёли, вә е разыни.
Жызы, зулян җян йиён.
Зысы фидини.
Җысыма, тади йигә пәнён
Шәлүди зуә йүәдыйли.
Йүанвон йитян до хи дындини
Ба җыгә щи сы.
Ба Анлахў Торля бу тын
читодини,
До щедини зысы.
Нэйитян тади ди сангә пәе,
Минзысы Айша,
Ги та ба эрзы ёнхали
Йүанвон гощиндиса.
Ба йиче жын хандилэ
Ло-шо мә шын.
Ба йичеди ню, ма, ён,
Луәтуә, җин-йин –
Дасантуәли ба йичи
Дунщи ги даҗун.
Суй-да мә шын, ба йичеди
Щин мә шонцун.
Гуәли йисыр жын җунҗян
Чўлэли йигә быйхур лохан.
Фәсы: «Йүанвон, дажын,
ни тинйихар,
Җунжынди жун-ян:
«Йиче жынму читоди
Җё ни хуә бый суй.
Ги ни эрзы панвонди
Хан ган ни дуә суй!
Ба җыщезы да зывон
Читоди җё Анлахў тинҗуә –
Җысы дажунди зывон
Вә ги ни фә до».
Йүанвон гощинди, юбдыйди
Нянлуй пын та лян.
Та ги лохан зу до ще,
Монмонди ба нянлуй җан.
… Сан тян доли, щин е җан,
Йүанвон бу зуә, бу зан.
Халэ зуди туй җан.
Йисыр гуйди дуан.
Җысыма, сан тян е гуәли,
Йүанвон вонди эрзы щё:
- Анлахў Торля ба та фоншәли
Ви җунжынди чито.
Җыхур ни дунлиса,
Эрсма, ба эрзы вын.
Җыдолиса, даҗунди читошон
Дуә дади лилён?!
ЛО МЭЯНДИ ПӘФАН
Җинтян ганзо ло Мэян
Гў ян йиён, зан мынчян.
Нади сочў собудунтан,
Ба Хўда бутынди хан.
Щифур зэ фон йидур хуа,
Эрзы зэ гынчян пый та.
Хә йи ку ца, до йиха,
«Ё шу, бу ган ги җуәди» хуа.
Йинян санбый люшы тян,
Җынҗу-мано ду дэман.
Хощён фынхуон, щифур зуә.
Бусыщён даҗә, бу зў хуә.
Ло нён ганзо бу шыщян,
Җуви ңәсуә соди лан.
Щифур, эрзы тэ щихуан.
Мама бу фә гондо ян.
Ни кан, гуонйин чын сали,
Эрнү мә тынщинхали.
Ба нёнлозы бу дандэли,
Хо лў бу ги худэ лю.
«Чян йүан фу вон ху йүан нуә» -
Ложын фәхади бу цуә.
Җё таму эрви хў ганчи,
Ло нён, зыҗи пәфанчи.
ХО КУЙЧЫН
Хуэйзўжынди хо куйчын –
Җысы ба дажын донжын,
Җысы ба суй вава бу шонцун,
Җысы ба нёнлозы хуа бу фонкун.
Доли йичеди жын җунҗянни,
Ба хуэйзўди жынйи канҗянни.
Дашын таму бу фә хуа,
Толүнди бу җё ду ган ха.
Җинтян жызы е холи,
Ло-шо ба җемун җуалоли.
Зў нэмазы дэ фын зэ,
Җы йиче сышон зў да дандэ.
Хуэйзўжынди хо куйчын
Ба тёён ваму сы бу фон кун.
Ги да-щё җётёди дый җышы.
Җышы дыйшонли ган хо сы.
Гуонсы ю йиҗяр цуә сы,
Җинтян жынму ба мэмэ тэ донсы.
Ба данлинди сычин канбуче сы –
Җысы йигә да цуә сы.
Дищүнму! Вәму ё вон куанни канни,
Ба чян тэ бу вон җынни канли.
Йиче сышон ё цанҗяни,
Зыху зу бу хухуэйхани.
СОХЎЛЎ
Җинтян вә до Сохўлў,
Щинэ щёнҗуон.
Гощинди ба вә җейинли.
Зущён ло-нён.
Йүан кан вәди чиннён фон,
Җин кан – бу щён.
Жызы, зулян җян йиён,
Гэбян тади ён.
Гуонсы йикуә зоҗүәфу,
Зущён зочян зан.
Гощинди ба вә җейинли,
Еер, бонбор шан.
Җысыма, вәди щүәтон.
Зэ җәр датур нян.
Ба йичеди зыму щүә,
Щүә ще дэ суан.
Нэсыма, ло бинйүан,
Зущён зочян
Дуәшо мыймый дэ щүнди
Җытар ба бин кан.
Суй базар е хундини,
Лян туни йиён.
Ло-шо җәр йүмяндини
Щётин щүан хуон.
Вә щинэди Сохўлў,
Ба ни вә щён.
Җыншы, гили җышыди
Хощён чин-нён.
ВӘДИ ЩИНЭ ФӘБУВАН
Вәди щинэ фәбуван
Йитян до хили, тянтян.
Җё та сыҗи зэ щиншон –
Җысы вәди да вонщён.
Вәди щинэ фәбуван
Йитян до хили, тянтян.
Гощинди фачи вондёли,
Юди нанщин е бугуан.
Зусы щинэ бонди мон,
Бу җыдо лын дэ фа.
Ги йичеди сычиншон
Зо луәлё банфа.
Вәди щинэ фәбуван,
Хощён җё йиче тинҗян.
Заму ги ни дощени
Ги вә ги йигә тянтян.
Вәди щинэди чинжын,
До вәшон ни тэ гуйҗун.
Фатима Машынхаева шелүхади цэлё.
